Ποιος θα… «προστατεύσει» τα προϊόντα προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης;Είκοσι χρόνια συμπληρώνονται το 2012, απ’ όταν η Ευρωπαϊκή Ενωση θέσπισε για πρώτη φορά καθεστώς για προϊόντα με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης, τα γνωστά μας ΠΟΠ, με τον κανονισμό 2081/92. Το 2006 οι κανονισμοί θεωρητικά βελτιώθηκαν (510/06 και 509/06), χωρίς ν’ αλλάξει ουσιαστικά το περιεχόμενό τους.

      Το σκεπτικό ήταν να παραχθούν και να προστατευτούν παραδοσιακά ποιοτικά προϊόντα, που αποτελούν πολιτισμικό διατροφικό κεφάλαιο της Ευρώπης. Παραγωγοί, ακόμη και απομακρυσμένων περιοχών, να πετύχουν καλύτερες τιμές στην αγορά και ν’ αποφευχθούν παραπλανήσεις και νοθεία προς όφελος των καταναλωτών.

      Σήμερα, αν και συνήθως ακριβότερα σε τιμή, τα ΠΟΠ και τα προϊόντα Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ενδειξης (ΠΓΕ) έχουν κερδίσει την εκτίμηση του καταναλωτικού κοινού λόγω υψηλής ποιότητας. Ομως το σύστημα μπάζει από παντού, λόγω των εξελίξεων στην παγκόσμια αγορά και των εγγενών αδυναμιών που δημιουργούν έτσι κι αλλιώς προβλήματα.

        Η χώρα μας κατόρθωσε να κερδίσει τον δύσκολο πόλεμο της φέτας εντός Ευρωπαϊκής Ενωσης, με πολέμιους μεγάλες χώρες που ήθελαν να ορίζεται ως κατηγορία λευκών τυριών και όχι ως ελληνικό τυρί. Μόνο που οι εξελίξεις στην εγχώρια και την παγκόσμια αγορά δείχνουν ότι δεν αρκεί η ετικέτα ΠΟΠ, για να υπάρξει αποτελεσματική προστασία του προϊόντος. Η ετικέτα ΠΟΠ κατ’ αρχήν δεν έχει ισχύ εκτός ορίων Ευρωπαϊκής Ενωσης.

      Αρμόδιος οργανισμός στην Ελλάδα για θέματα πιστοποιήσεων, υποβολής φακέλων κ.ά. είναι ο Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων (ΟΠΕΓΕΠ-Agrocert) του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Με το νέο νομοσχέδιο επίκειται να συγχωνευτεί με τον Οργανισμό Εκπαίδευσης και Κατάρτισης Αγροτών ΟΓΕΕΚΑ «Δήμητρα», με τ’ αγροτικά ινστιτούτα και τους γεωργικούς σταθμούς του ΕΘΙΑΓΕ και ενδεχομένως και τον Ελληνικό Οργανισμό Γάλακτος και Κρέατος (ΕΛΟΓΑΚ).

65 ΠΟΠ, 23 ΠΓΕ

     Μέχρι στιγμής έχουν αναγνωριστεί 65 ελληνικά ΠΟΠ και 23 ΠΓΕ, εκ των οποίων τα περισσότερα είναι τυριά, ελαιόλαδα ή ελιές. Στον κατάλογο έχουν αναγνωριστεί ορισμένα φρούτα νωπά ή ξερά, όσπρια, λαχανικά, αλλά και αβγοτάραχο, μέλι, μαστίχα ή τσίχλες από , ξηροί καρποί, μαστιχέλαιο κ.ά.

     Παρ’ ότι η χώρα μας έχει κατορθώσει ν’ αναγνωρίσει έναν διόλου ευκαταφρόνητο αριθμό ΠΟΠ προϊόντων, αν και υπολείπονται πολλά ακόμη, λόγω και ολιγωρίας των τοπικών κοινωνιών, ιδιωτών, συνεταιρισμών ή και αυτοδιοίκησης, δεν έχει επιλύσει τα εξής βασικά ζητήματα:

**Την κυκλοφορία αγροτικών προϊόντων μαϊμού κυρίως στην Ελλάδα και εκτός πυλών Ευρωπαϊκής Ενωσης (φέτα, ελαιόλαδο κ.ά.) με παραπλανητικές δήθεν ελληνικές ετικέτες.

**Τη διαφήμιση – προώθηση τοπικών αγροτικών προϊόντων, που, ενώ έχουν αναγνωριστεί στην Ευρώπη ως ΠΟΠ ή ως ΠΓΕ, αγνοούν την ύπαρξή τους ακόμη και οι Ελληνες καταναλωτές (π.χ. τυρί μπάτζος, καλαθάκι Λήμνου)!

** Η χώρα μας δεν έχει καταχωρισμένο προϊόν στην τρίτη κατηγορία, που αφορά ιδιότυπα παραδοσιακά προϊόντα (ΙΠΠ). Τα ΙΠΠ είναι προϊόντα που φτιάχνονται από γενιά σε γενιά. Ο παραδοσιακός χαρακτήρας τους συνίσταται στη χρησιμοποίηση πρώτων υλών, στη σύσταση, τον τρόπο παραγωγής ή και της μεταποίησής τους.

**Πρόβλημα της συσκευασίας ή της φτηνής συσκευασίας. Παραγωγοί, συνεταιρισμοί, Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών δεν πωλούν όλα τα προϊόντα ΠΟΠ συσκευασμένα.

**Η γραφειοκρατία των ελέγχων στην αγορά, με πολυδιάσπαση των υπηρεσιών ανά υπουργεία, επιτρέπει πιο εύκολα ελληνοποιήσεις και νοθεία, με αποτέλεσμα οι πατάτες Νευροκοπίου και τα φασόλια Πρεσπών, που είναι αναγνωρισμένα ως ΠΓΕ, να ξεπερνούν σε ποσότητες… το Τίμιο Ξύλο.

**Η ταυτότητα του αγροτικού προϊόντος, που ήταν τελικά το ζητούμενο για τα ΠΟΠ, ΠΓΕ ή ΙΠΠ, μένει στα χαρτιά και δεν έχει περάσει στη συνείδηση του καταναλωτή, εκτός από ελάχιστα ΠΟΠ που ούτως ή άλλως ήταν γνωστά στον Ελληνα καταναλωτή, ο οποίος δεν περίμενε ν’ αναγνωριστεί η φέτα στην Ευρώπη για να την αγοράσει.

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Διαφήμιση

     Το θέμα της διαφήμισης των ελληνικών ΠΟΠ προϊόντων παραμένει το ζητούμενο. Πηγές από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης θεωρούν ότι με τη νέα ιστοσελίδα που διαμορφώνεται τουλάχιστον θ’ αναρτώνται εκεί προϊόντα ΠΟΠ με φωτογραφίες, επεξηγήσεις και τρόπους παρασκευής αλλά και ονόματα όσων εταιρειών πωλούν ΠΟΠ, ώστε να ενημερώνεται σωστά ο καταναλωτής και να ξέρει τι αγοράζει. Από την άλλη πλευρά, συνεταιρισμοί, ιδιώτες και εταιρείες και διεπαγγελματικές οργανώσεις φέρουν μερίδιο ευθύνης, που δεν έχουν κατορθώσει να προωθήσουν τα ΠΟΠ προϊόντα στην αγορά.

Συσκευασία

      Μπορεί η συσκευασία να έχει πρόσθετο κόστος, αλλά θα είχε προστιθέμενη αξία για τον αγρότη και θα προστάτευε το προϊόν από αναμίξεις, νοθεία και ελληνοποιήσεις, π.χ. ανακατέματα ελληνικών φασολιών με ξένα. Ιταλοί αγοράζουν ελληνικά παρθένα ελαιόλαδα, τ’ ανακατεύουν με τα δικά τους και τα συσκευάζουν παίρνοντας καλύτερες τιμές στην αγορά. Η πρόσφατη εξωφρενική απόφαση, επί υπουργίας Παπακωνσταντίνου στο υπουργείο Οικονομικών, για πλαφόν στις εκτός έδρας μετακινήσεις, με όριο 60 ημερών, δημιούργησε δυσεπίλυτα προβλήματα στους ελέγχους.

Νοθεία

     Συχνά-πυκνά αγροτοσυνδικαλιστές καταγγέλλουν ότι πηγαίνουν σε ελληνικά εστιατόρια, ζητούν φέτα (70% πρόβειο/30% γίδινο γάλα) και όταν ζητούν τιμολόγια, αποδεικνύεται ότι σερβίρουν λευκό τυρί. Πρόκειται για τυρί απείρως πιο φτηνό, που είτε παρασκευάζεται με αγελαδινό γάλα ή άλλη αναλογία από την προβλεπόμενη αιγοπρόβειου γάλακτος. Βεβαίως ουδεμία ευθύνη ή αρμοδιότητα έχει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης στο θέμα των ελέγχων στα εστιατόρια, διότι έλεγχοι προβλέπονται από τον ΕΦΕΤ που ανήκει στο υπουργείο Υγείας.

       Ουκ ολίγες φορές έχουν βρεθεί στις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ιαπωνία, ακόμη και στην Τουρκία αγροτικά προϊόντα-μαϊμού, αγροτικά προϊόντα με παραπλανητικές ετικέτες, που δυσφημούν τα ελληνικά. Το θέμα έχει φτάσει επανειλημμένως στη Βουλή και ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας έχει προσφύγει στα δικαστήρια. *